سهم بازار چیست؟ بررسی مفهومی کلیدی در بازاریابی و رقابت کسب‌وکارها

تصور کنید در یک بازار بزرگ با ده‌ها فروشنده فعال، شما یکی از بازیکنان این میدان هستید. آیا می‌دانید چه میزان از فروش کل بازار به شما تعلق دارد؟ پاسخ این پرسش در مفهومی نهفته است که به آن «سهم بازار» (Market Share) گفته می‌شود.

سهم بازار، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش عملکرد یک برند در برابر رقباست. در این مقاله به‌صورت دقیق و قابل‌فهم توضیح می‌دهیم سهم بازار چیست، چگونه محاسبه می‌شود، چرا اهمیت دارد و چه راهکارهایی برای افزایش آن وجود دارد. اگر صاحب کسب‌وکار، بازاریاب، دانشجوی مدیریت یا علاقه‌مند به حوزه مارکتینگ هستید، این مطلب برای شماست.

تعریف سهم بازار به زبان ساده

سهم بازار (Market Share) یعنی چه بخشی از فروش یک بازار مشخص، متعلق به یک شرکت یا برند خاص است. این عدد به‌صورت درصدی بیان می‌شود و نشان می‌دهد یک شرکت در مقایسه با رقبا چه میزان از بازار را در اختیار دارد.

برای مثال، اگر کل فروش گوشی‌های هوشمند در یک کشور در یک سال برابر با ۱۰ میلیون دستگاه باشد و شرکت X تعداد ۲ میلیون گوشی فروخته باشد، سهم بازار آن برابر با ۲۰٪ خواهد بود.

فرمول محاسبه سهم بازار

روش محاسبه سهم بازار بسیار ساده است:

سهم بازار = (فروش شرکت / کل فروش بازار) × ۱۰۰

محاسبه می‌تواند بر اساس تعداد فروش (واحد محصول) یا بر اساس ارزش فروش (مبلغ ریالی/دلاری) انجام شود. انتخاب روش بستگی به هدف تحلیل دارد. برای مثال:

• در بازار خودرو، ارزش فروش مهم‌تر است.

• در بازار بستنی، تعداد فروش ممکن است شاخص بهتری باشد.

چرا سهم بازار مهم است؟

1. معیار قدرت برند در بازار

سهم بازار نشان می‌دهد برند شما تا چه حد در رقابت موفق بوده است. سهم بالاتر، نشانه‌ای از قدرت، محبوبیت و حضور پررنگ‌تر برند است.

2. جذب سرمایه‌گذاران

سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به شرکت‌هایی هستند که سهم قابل توجهی از بازار دارند، چون نشانه‌ای از ثبات، رشد و تسلط بر بازار است.

3. اثرگذاری بر قیمت‌گذاری

شرکت‌هایی با سهم بازار بالا، اغلب می‌توانند قیمت‌گذاری مؤثرتری داشته باشند چون قدرت چانه‌زنی بیشتری در بازار دارند.

4. پایش روند رشد یا افول برند

اگر سهم بازار کاهش یابد، ممکن است نشانه‌ای از افت رقابت‌پذیری یا ورود رقبای جدید باشد.

5. استراتژی‌های توسعه بازار

با تحلیل سهم بازار می‌توان تشخیص داد که آیا بازار اشباع شده یا ظرفیت رشد دارد و آیا نیاز به ورود به بازارهای جدید وجود دارد یا خیر.

انواع سهم بازار

سهم بازار را می‌توان از زوایای مختلف بررسی کرد:

1. سهم بازار نسبی (Relative Market Share)

این نوع، سهم بازار شرکت را نسبت به بزرگ‌ترین رقیب می‌سنجد. مثلاً اگر شرکت A سهم بازار ۱۰٪ داشته باشد و بزرگ‌ترین رقیب سهمی ۲۰٪، سهم نسبی شرکت A برابر ۰.۵ (یا ۵۰٪) است.

این شاخص برای ارزیابی موقعیت رقابتی دقیق‌تر است.

2. سهم بازار جغرافیایی

ممکن است یک برند در کشور A سهم بالایی داشته باشد ولی در کشور B ناشناخته باشد. پس تحلیل منطقه‌ای نیز اهمیت دارد.

3. سهم بازار محصولی

برخی برندها ممکن است در یک دسته خاص از محصولات (مثلاً نوشیدنی‌های انرژی‌زا) سهم زیادی داشته باشند ولی در کل بازار نوشیدنی، سهم کمتری.

عواملی که بر سهم بازار تأثیر می‌گذارند

چند عامل کلیدی می‌توانند باعث افزایش یا کاهش سهم بازار شوند:

✅ کیفیت محصول یا خدمات

محصول با کیفیت، وفاداری مشتری و تبلیغات مثبت دهان‌به‌دهان ایجاد می‌کند.

✅ قیمت‌گذاری هوشمندانه

برندهایی با قیمت رقابتی، مخصوصاً در بازارهای حساس به قیمت، سهم بیشتری می‌گیرند.

✅ استراتژی بازاریابی مؤثر

تبلیغات خلاقانه، بازاریابی دیجیتال و کمپین‌های تاثیرگذار می‌توانند توجه بازار را جلب کنند.

✅ نوآوری در محصول

ارائه قابلیت‌های جدید یا پاسخ به نیازهای خاص مشتریان، می‌تواند برند را از رقبا متمایز کند.

✅ دسترسی و توزیع گسترده

فروشگاه‌های بیشتر، پلتفرم‌های آنلاین و حضور قوی‌تر در بازار فیزیکی یا دیجیتال، نقش مهمی در افزایش سهم بازار دارند.

چگونه می‌توان سهم بازار را افزایش داد؟

افزایش سهم بازار هدف بسیاری از شرکت‌هاست. برای این کار باید اقدامات استراتژیک انجام داد:

1. تحقیق بازار دقیق

شناسایی نیازها و رفتار مصرف‌کننده، خلأهای بازار و فعالیت‌های رقبا.

2. تقویت برندینگ

ساخت تصویری قدرتمند و قابل اعتماد از برند که در ذهن مخاطب ماندگار باشد.

3. بهبود تجربه مشتری

پشتیبانی قوی، خدمات پس از فروش و تعامل مؤثر با مشتریان می‌تواند منجر به وفاداری بیشتر و جذب مشتریان جدید شود.

4. تنوع محصول

افزودن محصولات مکمل یا نوآورانه برای جذب مخاطب جدید و پوشش بخش‌های مختلف بازار.

5. ورود به بازارهای جدید

ممکن است بازار فعلی اشباع شده باشد، پس توسعه جغرافیایی یا ورود به بازارهای جدید راهی برای رشد سهم بازار است.

مثال‌هایی از سهم بازار در دنیای واقعی

🛒 بازار نوشابه‌ها

در بازار نوشابه‌های گازدار، برندهایی مانند کوکاکولا و پپسی، بیشترین سهم بازار جهانی را دارند. کوکاکولا مدت‌هاست که با بیش از ۴۰٪ سهم بازار جهانی در صدر قرار دارد.

📱 بازار گوشی‌های هوشمند

در صنعت موبایل، سامسونگ، اپل، شیائومی و هواوی برای تصاحب سهم بازار رقابت نزدیکی دارند. این رقابت با عرضه مدل‌های متنوع و نوآوری ادامه‌دار است.

🚗 بازار خودروسازی

برندهایی مانند تویوتا، فولکس‌واگن و هیوندای در مناطق مختلف دنیا، بسته به سلیقه و قیمت، سهم بازار متفاوتی دارند.

چالش‌های حفظ سهم بازار

داشتن سهم بالا یک مزیت است، اما حفظ آن چالش‌برانگیز است:

• ورود رقبای جدید با قیمت پایین یا نوآوری خاص

• تغییرات سلیقه مصرف‌کنندگان

• پیشرفت فناوری و دیجیتالی‌شدن بازارها

• بحران‌های اقتصادی یا تورم

• فشار برندهای کوچک با استراتژی‌های چریکی

بنابراین شرکت‌ها باید پیوسته تحلیل بازار انجام دهند و استراتژی‌های خود را به‌روز کنند.

اشتباه رایج درباره سهم بازار

برخی کسب‌وکارها فکر می‌کنند داشتن سهم بازار بزرگ، همیشه به معنای سود بیشتر است. اما این درست نیست. ممکن است شرکتی با قیمت پایین و سهم بازار بالا، سود خالص کمتری از شرکتی با سهم بازار کمتر ولی قیمت‌گذاری هوشمندانه داشته باشد. بنابراین سهم بازار مهم است، اما نباید تنها معیار موفقیت باشد.

نتیجه‌گیری

سهم بازار یکی از شاخص‌های حیاتی در دنیای کسب‌وکار و بازاریابی است که نشان می‌دهد برند شما چه جایگاهی در مقایسه با رقبا دارد. این شاخص هم برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک داخلی و هم برای جذب سرمایه‌گذار و تحلیل بازار بسیار کاربردی است.

درک صحیح از سهم بازار، به شما کمک می‌کند مسیر رقابت را هوشمندانه‌تر طی کنید، بازارهای جدید کشف کنید و در نهایت، برندتان را از دیگران متمایز سازید.

با نیروانا، هوشمندانه‌تر بازاریابی کنید

اگر برای تحلیل بازار، افزایش سهم برند خود و تدوین استراتژی‌های بازاریابی مؤثر به کمک نیاز دارید، نیروانا با تیمی متخصص در کنار شماست.
ما با تجربه در زمینه بازاریابی دیجیتال، برندینگ و تحلیل بازار، به کسب‌وکار شما کمک می‌کنیم تا سهم شایسته‌ای از بازار را به‌دست آورید.

📍 برای دریافت مشاوره یا شروع همکاری، کافیست وارد Mymarketings.ir شوید.

نیروانا، سکوی پرتاب کسب‌وکار شما در دنیای رقابت.