تفاوت KPI و OKR

تفاوت KPI و OKR در مدیریت عملکرد سازمانی

در مسیر رشد و بهبود عملکرد سازمان‌ها، ابزارها و روش‌های گوناگونی برای سنجش، پایش و هدایت فعالیت‌ها به‌کار می‌رود. در میان این ابزارها، دو چارچوب KPI و OKR به دلیل اثربخشی بالا و قابلیت انعطاف‌پذیری‌شان، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. با این حال، بسیاری از مدیران و کارشناسان هنوز در درک دقیق تفاوت‌ها، کاربردها و نحوه استفاده از این دو مفهوم با چالش روبه‌رو هستند. این مقاله با هدف روشن‌سازی تفاوت‌های KPI و OKR، بررسی نقاط قوت و محدودیت‌های هر یک و ارائه راهنمایی برای انتخاب صحیح آن‌ها، نوشته شده است.

تعریف KPI (شاخص کلیدی عملکرد)

KPI یا Key Performance Indicator به معنای شاخص کلیدی عملکرد، معیار یا عددی قابل اندازه‌گیری است که نشان می‌دهد تا چه حد یک فرد، تیم یا سازمان در دستیابی به اهداف مشخص خود موفق بوده است.

ویژگی‌های کلیدی KPI:

• قابل اندازه‌گیری بودن: باید به صورت عددی و مشخص قابل ارزیابی باشد.

• تمرکز بر خروجی‌ها: KPI بیشتر بر نتایج نهایی تمرکز دارد تا فرآیندها.

• پایداری در طول زمان: شاخص‌ها معمولاً در طول یک دوره طولانی استفاده می‌شوند.

• ارتباط با اهداف کلان سازمان: KPI باید به‌طور مستقیم از استراتژی سازمان حمایت کند.

نمونه‌ها:

• میزان فروش ماهانه (Monthly Sales)

• نرخ حفظ مشتری (Customer Retention Rate)

• درصد تحقق بودجه (Budget Achievement Rate)

تعریف OKR (اهداف و نتایج کلیدی)

OKR یا Objectives and Key Results روشی استراتژیک برای تعیین اهداف و اندازه‌گیری پیشرفت آن‌ها از طریق نتایج کلیدی قابل اندازه‌گیری. برخلاف KPI که بیشتر نقش سنجشگر را دارد، OKR هم مسیر و هم مقصد را مشخص می‌کند.

ویژگی‌های کلیدی OKR:

• شامل دو بخش اصلی:

  • Objective (هدف): یک بیانیه کیفی که نشان می‌دهد می‌خواهید به چه چیزی برسید.

  • Key Results (نتایج کلیدی): مجموعه‌ای از شاخص‌های کمی که نشان می‌دهد آیا به هدف رسیده‌اید یا خیر.

• تمرکز بر رشد و بهبود مستمر: OKR معمولاً اهداف چالش‌برانگیز و الهام‌بخش را دنبال می‌کند.

• دوره زمانی کوتاه‌تر: اغلب به صورت فصلی یا سالانه تعیین می‌شود.

نمونه:

• هدف: بهبود تجربه مشتری در پلتفرم آنلاین.

  • نتیجه کلیدی ۱: کاهش نرخ ترک سبد خرید از ۳۰٪ به ۲۰٪.

  • نتیجه کلیدی ۲: افزایش امتیاز رضایت مشتری از ۷٫۵ به ۸٫۵.

  • نتیجه کلیدی ۳: کاهش میانگین زمان پاسخ‌گویی به تیکت‌های پشتیبانی از ۱۲ ساعت به ۶ ساعت.

تفاوت‌های اصلی KPI و OKR

نقاط قوت و محدودیت‌های KPI

مزایا:

• ساده و شفاف بودن در اندازه‌گیری.

• امکان مقایسه عملکرد در دوره‌های زمانی مختلف.

• هم‌راستا با اهداف عملیاتی و استراتژیک.

محدودیت‌ها:

• ممکن است انگیزه نوآوری را کاهش دهد چون بر حفظ عملکرد فعلی تمرکز دارد.

• در صورت تعریف نادرست، به نتایج گمراه‌کننده منجر می‌شود.

نقاط قوت و محدودیت‌های OKR

مزایا:

• ایجاد انگیزه برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه.

• افزایش هماهنگی و شفافیت در تیم‌ها.

• تمرکز بر پیشرفت و یادگیری مداوم.

محدودیت‌ها:

• در صورت تعیین اهداف بیش از حد بلندپروازانه، ممکن است باعث ناامیدی شود.

• نیازمند فرهنگ سازمانی باز و پذیرای تغییر است.

نحوه استفاده همزمان از KPI و OKR

در بسیاری از سازمان‌های موفق، KPI و OKR به‌طور همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال:

• KPIها می‌توانند به‌عنوان شاخص‌های کلیدی برای سنجش میزان موفقیت در دستیابی به نتایج کلیدی OKR عمل کنند.

• OKR می‌تواند اهداف جدیدی تعریف کند که در آینده به KPIهای تازه‌ای منجر شود.

انتخاب بین KPI و OKR

انتخاب این دو ابزار بستگی به شرایط و نیاز سازمان دارد:

• اگر سازمان نیاز به حفظ سطح فعلی عملکرد و پایش مداوم دارد، KPI مناسب‌تر است.

• اگر سازمان به دنبال رشد، تحول و دستیابی به اهداف چالش‌برانگیز است، OKR ابزار مؤثرتری خواهد بود.

• در سازمان‌هایی که هم حفظ عملکرد و هم نوآوری اهمیت دارد، استفاده ترکیبی از هر دو رویکرد بهترین نتیجه را خواهد داشت.

جمع‌بندی

KPI و OKR هر دو ابزارهای قدرتمند در مدیریت عملکرد سازمانی هستند، اما فلسفه، کارکرد و کاربرد متفاوتی دارند. KPI بیشتر به‌عنوان ابزاری برای اندازه‌گیری موفقیت‌های جاری به‌کار می‌رود، در حالی که OKR چارچوبی برای تعیین مسیر و هدایت به سمت اهداف بلندپروازانه است. آگاهی از تفاوت‌های آن‌ها و استفاده صحیح در موقعیت مناسب، می‌تواند اثربخشی استراتژی‌های سازمان را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.

اگر به دنبال یادگیری و پیاده‌سازی دقیق KPI و OKR در سازمان خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم از مشاوره و آموزش‌های تخصصی مجموعه نیروانا استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر به وب‌سایت Mymarketings.ir مراجعه کنید.